چگونه آزمایش خون را بخوانیم و تحلیل کنیم؟

تست خون ( گاهی به آن پنل خون هم گفته می شود ) یک سنجش آزمایشگاهی است برای چک کردن موقعیت های مختلف، شامل عملکرد بعضی ارگان های خاص مثل کبد، کلیه ها، تیروئید و قلب، عفونت ها و بعضی از بیماری های ژنتیکی برای بررسی وضعیت سلامت عمومی فرد 

بعد از این که نمومه در آزمایشگاه مورد ارزیابی قرار گرفت، نتیجه آزمایش اعلام می شود در آزمایش اجزا مختلفی در داخل خون و اندازه و مقدار آن ها بررسی می شود در افرادی که هیچ سابقه پزشکی ثبت شده ای ندارند، گاهی تفسیر نتایج آزمایش ها می تواند سخت باشد 

عبارت های مخففی که در تست خون استفاده می شوند :

نتایج آزمایش خون در سیستم متریک ( سیستم یکپارچه اندازه گیری در جهان ) شامل عبارت های مخفف مختلفی می شود :

• Cmm : تعداد سلول ها در میلی متر مکعب 
• Fl (femtoliter ) : کسر یک ملیونیوم از لیتر 
• g/dl : یک گرم در دسی لیتر 
• IU/L : واحد های بین المللی در هر لیتر 
• mEq/L : میلی اکیوالان در هر لیتر 
• mg/dl : میلی گرم در هر دسی لیتر 
• ml : میلی لیتر 
• mmol/L : میلی مول در هر لیتر 
• ng/ml : نانوگرم در هر میلی لیتر 
• pg( picograms ): یک تریلیونیوم ( ده به توان منفی 12) از یک گرم 

اجزا در نتایج آزمایش خون :

یک آزمایش خون معمولا از سه تست اصلی تشکیل می شود :

• CBC : آزمایش کامل خون 
• پنل متابولیک 
• بررسی پروفایل چربی 

هر آزمایش برای بررسی موارد مختلف است و با آنالیز جزئیات و داده های نتایج ، مشخص می شود 

آزمایش کامل خون ( CBC ) :

آزمایش کامل خون روی سه نوع از سلول های خونی تمرکز دارد : سلول های سفید خون ( WBC )، سلول های قرمز خون ( RBC ) و پلاکت ها، با اندازه گیری حجم سلول های خونی، می توان در مورد وضعیت سلامت عمومی افراد و همین طور بیماری های زمینه ای مثل لوسمی ( نوعی سرطان خون ) و یا آنمی ( کم خونی ) نظر داد 

اندازه گیری سلول های سفید خون ( WBC ) :

این سلول ها به عنوان لکوسیت هم شناخته می شوند و بخش بزرگی از سیستم ایمنی بدن را تشکیل می دهند، میزان بسیار بالای این سلول می تواند نشان دهنده عفونت باشد، در حالی که تعداد پایین از این سلول ها به شرایط مختلفی از جمله بیماری ایدز، لوسمی، هپاتیت و آرتریت اشاره می کتد 

مقادیر سلول های سفید خون :

آزمایشگاه 5 مورد اصلی از سلول های سفید خون و نسبت آن ها در برابر هم را ارزیابی می کند، اگر اجزا در حالت متعادل نباشند، احتمال وجود عفونت یا شرایط پزشکی دیگری وجود دارد مثلا حساسیت ها میزان نرمال هر کدام در پایین اشاره شده است :

نوتروفیل ها : 40 تا 60 درصد از کل مقدار سلول های سفید را شامل می شوند 

لنفوسیت ها : 20 تا 40 درصد از کل مقدار سلول های سفید را شامل می شوند 

مونوسیت ها : 2 تا  8 درصد از کل مقدار سلول های سفید را شامل می شوند 

ائوزینوفیل ها : 1 تا 4 درصد از کل مقدار سلول های سفید را شامل می شوند 

بازوفیل ها : 0.5 تا 1 درصد از کل مقدار سلول های سفید را شامل می شوند 

مقادیر سلول های قرمز خون :

سلول های قرمز خون اکسیژن را به بافت های بدن می رسانند و از این جهت عملکرد دقیق و صحیح این سلول ها اهمیت دارد در اندازه گیری این سلول ها، حجم آن ها در بدن هر فرد به صورت جداگانه بررسی می شود و اگر نتیجه آزمایش مقداری بالاتر یا پایین تر از حد نرمال مشخص کرد می تواند نشان دهنده مشکلات مختلفی باشد، اما این آزمایش جهت مشخص کردن علت اصلی مشکلات مشخص شده در آزمایش مناسب نیست و در صورت تشخیص احتمالی بیماری بر پایه نتایج CBC ، باید آزمایش های بیشتری برای تشخیص دقیق انجام شود 

اندازه گیری هماتوکریت ( Hct ) :

این آزمایش نشان دهنده نسبت سلول های قرمز تشکیل دهنده خون است، جهت تشخیص کم خونی ( آنمی ) در کنار سایر بیماری ها و شرایط مفید است 

اندازه گیزی هموگلوبین ( Hgh ) :

هموگلوبین پروتئینی است که با متصل شدن به اکسیژن آن را از ریه ها به بافت های مختلف بدن می رساند، همچنین در تشخیص کم خونی از نظر بسیاری از پزشکان نسبت به هماتوکریت کار آمد تر می باشد 

اندازه گیری حجم متوسط گلبول ها ( MVC ) :

حجم متوسط گلبول های قرمز یا فضایی که هر گلبول قرمز اشغال می کند با این آزمایش اندازه گیری می شود، نتیجه های خارج از حد نرمال می تواند نشانه ای از کم خونی یا سندروم خستگی مزمن و سایر مشکلات سلامتی باشد 

اندازه گیری میزان متوسط هموگلوبین در گلبول ها ( MCH) :

آزمایشگاه میزان متوسط هموگلوبین موجود در هر گلبول قرمز را اندازه گیری می کند، مقادیر بالا نشان دهنده کم خونی احتمالی و مقادیر پایین علامتی از تغذیه نامناسب می نواند باشد 

اندازه گیری توضیع پهنای سلول های قرمز ( RDW یا RCDW ) :

در این آزمایش توضیع گلبول های قرمز اندازه گرفته می شوند نه سایز آن ها مقادیر خارج از حد نرمال نشان دهنده شرایطی مثل کم خونی، سوتغذیه و بیماری های کبدی می باشد 

شمارش پلاکت ها :

پلاکت ها سلول های کوچکی هستند که در روند لخته شدن خون مؤثر می باشند، این آزمایش مقدار پلاکت موجود در خون را اندازه گیری می کند .

اگر اندازه ها بالا تر از نرمال بود می تواند نشان دهنده کم خونی، سرطان یا عفونت باشد و اگر پایین تر از حد نرمال بود از ترمیم زخم ها جلوگیری می شود و همین طور خون ریزی های شدیدی اتفاق می افتد 

اندازه گیری حجم متوسط پلاکت ها :

حجم پلاکت ها در خون اندازه گیری می شود، مقادیر پایین می تواند سبب خون ریزی های متعدد و غیر قابل کنترل شود در حالی که مقادیر بسیار بالا ریسک حمله های قلبی و سکته را در فرد افزایش می دهند 

پنل متابولیکی در آزمایش ها :

این آزمایش ها به عنوان تست های شیمیایی هم شناخته می شوند و سطح گلوکز ( قند ) خون، تعادل مایعات و الکترولیت ها و همچنین عملکرد کبد و کلیه را اندازه گیری می کنند

این تست ها شامل زیر گروه های زیر می شوند :

اندازه گیری آلانبن آمینوترانسفراز ( ALT ) :

آلانین آمینوترانسقراز آنزیمی است که عمدتا توسط سلول های کبدی ساخته می شود، مقادیر بالای این آنزیم می تواند نشان دهنده آسیب های کبدی باشد 

اندازه گیری آلبومین :

آلبومین پروتئینی است که توسط کبد ساخته می شود و در صورت این که مقدار آن در محدوده نرمال نباشد، امکان مشکلات کبد یا کلیه وجود دارد 

اندازه گیری مقادیر کلی پروتئین :

آزمایشگاه نسبت دو نوع از پروتئین ها را اندازه گیری می کند : آلبومین و گلوبولین، سطح پایین پروتوئین در شرایط مختلفی اتفاق می افتد از جمله : بیماری های کبد و کلیه و سوتغذیه، در مقابل سطح بالا می تواند نشان دهنده التهاب، عفونت یا مشکلات مغز استخوان باشد 

اندازه گیری آلکالن فسفاتاز ( Alp ) :

آلمالن فسفاتاز آنزیمی است که در کبد و سلول های استخوانی ساخته می شود، نتایج خارج از حدود نرمال نشان دهنده آسیب کبد و یا بیماری های استخوانی مثل ریکتز یا تومورهای استخوانی است 

اندازه گیری آسپارتات آمینوترانسفراز :

آسپارتات آمینوترانسفراز آنزیمی است که معمولا در سلول های قرمز خون و بافت عضله ای، قلب، پانکراس، کبد و کلیه وجود دارد، این تست سطح آنزیم در بدن را اندازه گیری می کند سطوح بالا تر از حد نرمال نشان دهنده شرایط خاصی از جمله بعضی انواع سرطان ها، آسیب به کبد، قلب و کلیه ها می باشد 

اندازه گیری بیلی روبین :

بیلی روبین یک بیومارکر برای بررسی عملکرد کلیه ها و کبد می باشد و در تشخیص شرایطی مثل زردی نوزادی، آنمی و بیماری های کبدی مفید است 

اندازه گیری نیتروژن اوره خون ( BUN) :

این آزمایش مقدار نیتروژن موجود در خون را اندازه می گیرد. مقادیر بالای آن به دنبال آسیب کبد یا کلیه ایجاد می شود در حالی که مقادیر پایین می تواند نشان دهنده سو تغذیه و آسیب شدید کبدی باشد 

اندازه گیری کلسیم:

این آزمایش سطح کلسیم خون را اندازه گیری می کند، اگر سطح آن پایین باشد، می تواند نشان دهنده فعالیت کم غده پاراتیروئید کلسیوم ناکافی در رژیم غذایی یا کمبود ویتامین دی و ... باشد 

سطح بالای آن نشان دهنده غده پاراتیروئید پرکار، دریافت بیش از حد ویتامین دی، مشکلات کلیوی و سایر مشکلاتی که معمولا نیازمند بررسی های بیشتر  می باشند است. اندازه گیری دقیق کلسیم با اندازه گیری پارامتر های دیگری از جمله آلبومین و پروتئین کلی سرم انجام می شود 

اندازه گیری کلر :

این تست سطح کلر در بدن را اندازه می گیرد، بالا بودن سطح کلر می تواند نشان دهنده بی آبی بدن، مشکلات کلیه و عدم عملکرد صحیح غده های آدرنال باشد 

اندازه گیری کراتین:

کراتین یک ملکول شیمیایی است و برای تولید انرژی عضلات مهم است، افزایش سطح آن می تواند نشان دهنده آسیب کلیه ها باشد 

تست های عملکرد تیروئید ( TFT ) :

این تست ها همان طور که از نام آن ها معلوم می شود، عملکرد غده تیروئید را مشخص می کنند و از آن ها برای تشخیص بیماری های تیروئید یا بررسی عملمرد داروهای تیروئیدی استفاده می شود و مقادیر بالا تر از حد طبیعی این هورمون ها نشان دهنده کم کاری غده تیروئید و مقادیر پایین آن نشان دهنده پرکاری در غده تیروئید می باشد 

اندازه گیری سطح قند خون ناشتا :

سطح قند خون به سادگی تحت تاثیر خوراکی ها و نوشیدنی هایی که مصرف می کنیم قرار می گیرند. بنابر این تست قند خون ناشتا با فاصله حداقل 6 ساعت از آخرین وعده غذایی انجام می شود. مقادیر غیر طبیعی می تواند نشان دهنده دیابت در فرد باشد 

اندازه گیری فسفر :

بالا رفتن فسفر در آزمایش ها نشان دهنده مشکلات کلیه و غده های پاراتیروئید و یا سوتغذیه و مصرف الکل باشد 

اندازه گیری پتاسیم :

پتاسیم به ارتباط بین اعصاب و عضلات کمک می کند، قلب را تنظیم و عملکرد عضلات را مدیریت می کندt دیورتیک ها ( یک ماده یا دارو که سبب افزایش ادرار می شود ) باعث کاهش سطح پتاسیم می شود 

اندازه گیری سطح سدیم :

سدیم یک ماده معدنی است که به ایمپالس های اعصاب و انقباضات عضلانی و تنظیم تعادل آب در بدن کمک می کند، سطوح غیر طبیعی نشان دهنده دهیدراتاسیون بدن، بیماری های غده آدرنال و یا مشکلات کبد و کلیه می باشد 

پروفایل چربی در آزمایش خون :

این آزمایش شامل تست های متفاوتی است برای اندازه گیری چربی های موجود در خون 

اندازه گیری کلسترول کلی :

شامل اندازه گیری مجموع کلسترول های بد ( LDL ) و خوب ( HDL ) در خون می شود 

اندازه گیری تری گلیسرید خون :

Tg یک نوع چربی موجود در خون است و اختلالات آن یک عامل خطر احتمالی در بیماری های قلبی و سایر بیماری ها می باشد 

اندازه گیری کلسترول HDL :

این چربی به عنوان لیپوپروتئین با دانسیته بالا ( یا کلسترول خوب ) هم شناخته می شود و عامل حفاظتی در برابر حمله های قلبی حساب می شود، سطح پایین آن ریسک بیماری های قلبی را بالا می برد 

اندازه گیری کلسترول LDL :

این چربی به عنوان لیپوپروتئین با دانسیته پایین ( یا کلسترول بد ) شناخته می شود و با بیماری های قلبی و بسته شدن عروق ارتباط زیادی دارد