آنچه در این مقاله خواهید خواند

آسم در نوزادان و کودکان

آسم، یکی از بیماری های شایع مزمن است که می تواند کودکان را تحت تاثیر قرار دهد. تحقیقات نشان داده است که نزدیک به پنج میلیون از کودکان آمریکایی زیر 18 سال علائم آسم و تنگی نفس را تجربه می کنند. دربسیاری از این کودکان، تنگی نفس در اولین سال های طفولیت و پیش از رسیدن به پنج سالگی آغاز شده است.

این حقیقت اطلاعاتی درباره ارتباط آسم با سنین کودکی (کودکان شیرخوار، نوپا و پیش از دبستان)، به ما می دهد. امیدواریم این اطلاعات بتواند در درک بهتر بیماری آسم، تشخیص آن در کودک و همچنین نوع برخورد با این بیماری، به شما کمک کند. به خاطر داشته باشید که این اطلاعات را نمی توان جایگزین کمک و مشورت پزشک کرد.

آسم چیست؟

آسم یک بیماری است که با التهاب مسیرهای عبور جریان هوا شناخته می‌شود. این التهاب باعث باریک شدن مسیر عبور هوا و افزایش حساسیت به محرک‌ها و آلرژن‌ها می‌شود. گفته می‌شود که افراد مبتلا به آسم به بیش فعالی مسیرهای عبور هوا دچار شده‌اند، به این معنی که مجاری تنفسی آن‌ها در برابر محرک‌های جزئی بیش از افراد سالم واکنش نشان می‌دهد.

علت ریشه ای آسم هنوز ناشناخته است. با وجود این، پزشکان معتقدند که تشدید علائم آسم در نتیجه ی یک عفونت تنفسی است و این وضعیت زمانی تحریک می شود که مثلا یک فرد حساس، در مواجهه با آلرژی های گوناگون قرار می گیرد، درگیر ورزش های سنگین می شود، هوای سرد استنشاق می کند و یا در معرض هوای آلوده قرار می گیرد.

محرک ها و آلرژن ها در محیطی که هر روز در آن به سر می بریم یافت می شوند.

علائم شایع آسم عبارتند ازصدای خس‌خس سینه، سرفه، تنگی نفس و احساس تنگی قفسه سینه

ممکن است کودک در حالت نشسته احساس راحتی بیشتری داشته باشد، بنابراین به هنگام حمله آسم بهتر است که کودک را به حالت درازکشیده قرار ندهید.

علائم آسم می تواند در هر سنی بروز کند. با مدیریت درست و کسب اطلاعات لازم، افراد مبتلا به آسم می توانند زندگی طبیعی و پویایی داشته باشند.

آسم کودکان چه تفاوتی با آسم بزرگسالان دارد؟

مسیرهای عبور جریان هوا در نوزادان و خردسالان بسیار کوچک‌ تر از بزرگسالان است. در واقع، این مسیرهای کوچکِ عبور هوا، ممکن است در اثر عفونت‌های ویروسی دچار التهاب و تورم پوشش داخلی شده، با افزایش خلط، ضخیم تر شود و در نتیجه جریان عبور هوا را مسدود و تنفس را برای کودکان دشوار سازد.

اولین مراحل ابتلا به آسم در کودکان معمولاً با بروز عفونت‌های مجاری تنفسی شروع می‌شود. این کودکان نمی‌توانند به والدین خود بگویند که مشکل تنفسی دارند. در نتیجه، نوزادان یا خردسالان مبتلا به عفونت‌های مجاری تنفسی باید به دقت برای علائم و نشانه‌های آسم تحت نظر باشند.

کدام کودکان یا نوزادان شانس بیشتری برای ابتلا به آسم دارند؟

احتمال خس خس سینه در سال های اولیه تولد در شرایط زیر بیشتر است:

درکودکانی که زودرس متولد می شوند.
سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری
در کودکانی که سابقه خانوادگی ابتلا به آسم و الرژی دارند
در کودکانی که سابقه اگزما دارند
در کودکانی که قبلا یک بار تجربه خس خس سینه را داشته اند

در کودکانی که قبلا سابقه خس خس سینه داشته اند، در صورت بروز بیماری های تنفسی ویروسی، باید مراقبت های بیشتری جهت کنترل علائم آسم صورت گیرد.

علائم آسم در کودکان و نوزادان

نشانه ها و علائم آسم در کودکان خردسال عبارتند از:

تنفس صدادار یا همراه با سوت
تنفس سریع (50% بیشتر از حد نرمال)

سرعت تنفس نرمال

نوزادان: 60 تا 30 دم و بازدم در هردقیقه

تا یک سالگی: 40 تا 20 دم و بازدم در دقیقه

دو سالگی: 30 تا 20 دم و بازدم در دقیقه

سایر علائم نیز به شرح زیر است:

خس خس سینه یا نفس نفس زدن به هنگام فعالیت های معمول
بی علاقگی نسبت به فعالیت های معمول یا حتی مورد علاقه
دشواری در خوردن یا مکیدن
صدای گریه متفاوت یا نازک تر نوزاد
سرفه های پیگیر
دشواری در تنفس

آسم می تواند خیلی سریع پیشرفت کند و تبدیل به یک بیماری حاد شود. خصوصا در نوزادان یا کودکان نوپا. والدین ممکن است نسبت به جدی شدن این علائم آگاه نباشند. تا اینکه به شرایط اورژانسی بیانجامد.

در صورتی که کودک شما دارای هر یک از علائم زیر است، باید هرچه سریعتر به دنبال درمان آن باشید.

شدت تنفس بالای 50% (تند تند نفس کشیدن)
دشواری در خوردن و مکیدن که به کل منجر به بی میلی نسبت به خوردن می شود.
حرکات سریع حفره های بینی
حرکت سریع شکم و دنده ها به تو و بیرون
قفسه سینه ی فراخی که به هنگام بازدم کودک، خالی نمی شود.
سیانوز( پیدایش پوست، ناخن و لب های کبود به هنگام تنفس)
عجز در پاسخ گویی به والدین

آیا بیماری یا شرایط دیگری با علائم شبیه به آسم در کودکان وجود دارد؟

نوزادان، اطفال شیرخوار و کودکان نوپا ممکن است در شرایط خاص یا به هنگام ابتلا به برخی از بیماری ها علائمی شبیه به آسم؛ مانند مثل خس خس سینه، سرفه و دشواری تنفس

از خود نشان دهند.

این بیماری ها شامل موارد زیر است:

خروسک
اپی گلوتیت ( به معنی التهاب اپیگلوت است.غضروف الاستیک اپیگلوت بخشی از راه هوایی فوقانی است که در انتهای زبان قرار دارد. از این‌رو این بیماری می‌تواند موجب انسداد راه هوایی شود و خطرناک است. بیماری در کودکان زیر هفت سال و در زمستان شایعتر است)
برونشیت
برونشکتازی
ذات الریه
ویروس های دستگاه تنفسی فوقانی
ریفلاکس معده
آسپیراسیون غذا یا مایعات هنگام خوردن یا نوشیدن
استنشاق جسم خارجی
ناهنجاری های مادرزادی

یک متخصص اطفال یا متخصص آسم می تواند کودک شما را برای تعیین علت اصلی بروزعلائمی شبیه آسم مورد ارزیابی قرار دهد. علائم را نباید نادیده گرفت و بهتر است که در اسرع وقت به دنبال درمان آن باشیم. با وجود تنگیِ در حال افزایش قفسه سینه و یا مشکل در تنفس، کودکان در سنین پیش ازدبستان نسبتا فعال هستند.

آسم چگونه درنوزادان و کودکان نوپا تشخیص داده می شود؟

تشخیص آسم در اطفال شیرخوار یا نوپا بسیار دشوار است. از آنجا که آنها قادر به گفتگو نیستند، نمی توانند احساسان را شرح دهند و حالات خود را توصیف کنند. رفتار بهانه جویانه کودک می تواند دلیل خیلی از مشکلات او باشد.

برای اینکه به متخصص اطفال کمک کنیم تا به تشخیص درست برسد، باید بتوانیم اطلاعات را به صورت زیر ارائه دهیم:

هرگونه سابقه خانوادگی آسم یا آلرژی
رفتار کلی کودک
الگوهای تنفس و تغییرات تنفسی
واکنش به غذاها
محرک های آسم یا آلرژی که مشاهده کرده اید.

برای تایید تشخیص آسم در کودکان بزرگتر و همچنین بزرگسالان، به طور معمول از آزمایشات عملکرد ریه استفاده می شود. اما انجام این تست ها برای خردسالان بسیار سخت است. به جای آن، پزشک ممکن است کودک را در حالی که علائم آسم از خود نشان می دهد، معاینه کرده و چگونگی پاسخ به داروهای آسم را که به بهبود تنفس کمک می کنند، ارزیابی کند. علاوه بر این، برای جمع آوری اطلاعات بیشتر پزشک می تواند آزمایش خون، آزمایش آلرژی و یا تصاویر اشعه ایکس را توصیه کند.

با استفاده از تمام این اطلاعات، پزشک می تواند تشخیص درست بدهد.

گاهی اوقات والدین را برای آزمایشات یا درمان تخصصی تر به یک متخصص آلرژی کودک یا متخصص ریه ارجاع می دهند.

درمان آسم در کودکان خردسال چگونه است؟

بیشتر داروهایی که برای آسم کودکان در سنین مدرسه و بزرگسالان تجویز می شود، می تواند برای نوزادان و کودکان نوپا نیز مورد استفاده قرار گیرد. البته در مورد دوم دوز مصرف پایین تر است و طریقه مصرف دارو نیز متفاوت است. به طور کلی، داروهای استنشاقی برای درمان آسم نسبت به سایر داروها برتری دارند، زیرا سریع تر علائم را برطرف می کنند و عوارض جانبی کمتری نیز دارند.

داروهایی که برای از بین بردن آسم نوزادان و کودکان نوپا تجویز می شوند، اغلب به صورت مایعی خوش طعم وجود دارند كه به سرعت نیز عمل می‌كنند. این داروها انقباض مجاری تنفسی را متوقف كرده و تنفس را آسان‌تر می‌كنند. این دارو را با استفاده از يك اسپري مه‌پاش(نبولایزر) که گاهی "دستگاه تنفس" نامیده می شود به همراه یک ماسک به کودک می دهند. مه‌پاش يك دستگاه برقی يا باتری‌دار است كه داروی مايع را به يك مِه تبديل می‌كند كه كودك می‌تواند آن را از طريق ماسك استنشاق كرده و به داخل ريه‌هايش بفرستد. درمان‌هاي مبتني بر تنفس مه‌پاش، معمولا حدود ۱۰ دقيقه طول مي‌كشند. این دارو معمولا چند بار در روز مورد استفاده قرار می گیرد تا علائم کاهش یابند.

داروهای استنشاقی را با استفاده از یک ماسک به خردسالان و نوزادان می دهند. اگرچه برخی کودکان در آغاز از آن بیمناک اند، اما با تکرار آن توسط والدین، اغلب کودکان به سرعت به این شیوه دریافت دارو عادت خواهند کرد.

دمیدن اسپری به دهان کودک بدون استفاده از ماسک توصیه نمی شود، زیرا مقداری از دارو هدر می رود و مقدار کمی از آن دریافت می شود.

برخی از کودکان نوپا و پیش ازدبستان می توانند از یک اسپری استنشاقی حاوی داروهای آسم که لوله و ماسکی به آن متصل است، استفاده کنند. اسپیسر(دمیار)، لوله کوچک یا محفظه ای است که داروی آزاد شده توسط اسپری را در خود نگه می دارد. اسپیسراجازه می دهد تا کودک با سرعت دلخواه خود دارو را تنفس کند.
انواع مختلفی از داروها برای درمان آسم استفاده می شود. داروهای «زود اثر» مانند آلبوترول متسع کننده برونش هستند. اين داروها سريع عمل می کنند تا عضلات منقبض اطراف راه های هوايی را گشاد کرده، طوري که مسیر های هوا بيشتر باز شده و اجازه دهند هوای بيشتری عبور کند. دارو های «کنترل درازمدت» مانند استیروئید های استنشاقی علائم اسم را در دراز مدت کاهش می دهند یا از بین می برند. برای بیشتر افراد مبتلا به آسم از جمله کودکان ترکیبی از این داروهابسته به شدت و میزان تکرار علائم تجویز می شود. پزشک داروهايي بر اساس علائم و نتايج آزمايش براي کودک انتخاب مي کند. براي کنترل و مدیریت آسم کودک، مشورت با پزشک لازم است که مشخص می کند وقتی علائم آسم بیشتر می شود یا تغییر می کند چه نوع دارو و درمانی باید مورد استفاده قرار گیرد.

برای کاهش علائم آسم در کودکان چه اقداماتی باید صورت گیرد؟

اگر کودک دچار آلرژی (حساسیت) است، می توانیم علائم آسم را با کنترل محرک های آلرژی در محیط اطراف کودک، کاهش دهیم. توجه خود را به طور خاص بر اتاق خواب کودک و البته در دیگر مکان هایی که کودک در آن به سر می برد یا فعال تر است، معطوف کنیم.

برخی از دستورالعمل هایی که در این مورد وجود دارد عبارتند از:

بالشت، تشک و پتوی کودک را با روکش های ضد آلرژی بپوشانید. این روکش ها را می توان از فروشگاه های کالای خواب تهیه کرد.
هفته ای یک بار سر حفاظ تخت کودک را با آب در دمای 130 درجه بشویید. از قالیچه های قابل شستشو برای اتاق کودک استفاده کنید و مرتبا آنها را بشویید.
اسبای بازی ها و عروسک های قابل شستشو تهیه کنید. تعدادی را که بیشتر مورد علاقه کودک است، هفته ای یک بار و بقیه را نیز هر چند مدت یک بار بشویید.
هفته ای یک بار یا بیشتر، محیط اطراف کودک و اتاق خواب او را جارو کنید.
حیوانات خانگی را در اتاق خواب قرار ندهید و اگر حساسیت کودک شدید است، کلا حیوانات خانگی به خانه نیاورید.
اگر در خانه حیوان خانگی نگه می دارید از فیلتر های تصفیه هوا استفاده کنید.
اجازه ندهید در خانه سیگار کشیده شود. دود سیگار برای تمامی کودکان مضر است.

اگر در خانواده سابقه آلرژی وجود دارد و یا فکر می کنید کودکتان مبتلا به آلرژی است، آرام آرام غذا های متفاوتی را در رژیم غذایی او قرا ردهید تا بتوانید نتیجه خوردن غذاهای جدید را در ارتباط با آلرژی کودک زیر نظر بگیرید. مراقب غذاهایی که در بیشتر افراد حساسیت و آلرژی ایجاد می کنند نیز باسد. این خوراکی ها عبارتند از:

خوراکی هایی که پایه آنها آجیل و مغزجات است(مثل بادام زمینی یا کره بادام زمینی)
فراورده های لبنی( تهیه شده از شیر گاو)
ماهی و غذاهای دریایی
فراورده های گندم
تخم مرغ
فراورده های سویا

مراقب خوراکی های بسته بندی که ازمحتویات و ترکیبات آنها اطلاع دقیق ندارید، باشید و در استفاده از آنها احتیاط به خرج دهید.

شواهدی وجود دارد که نشان می دهد تغذیه با شیر مادر، کودک را در سال های اولیه تولد از حساسیت و آلرژی های غذایی و همچنین اگزما در امان می دارد، اما نمی تواند آسم را کاهش دهد.

آیا آسم در کودکان از بین خواهد رفت ؟

بله و خیر. چنان که مسیر های هوا در ریه کودک رشد می کند، ریه ها بهتر می توانند التهاب و آزردگی مسیر های هوا را مهار کنند. علائم آسم در این شرایط به طور قابل توجه کاهش می یابد و چندان غیر معمول نیست که تا زمان رفتن به مدرسه، آسمِ کودک به طور کامل برطرف شود. این حالت به ویژه در نوزادانی اتفاق می افتد که به عفونت ویروسی مبتلا می شوند و دچار آلرژی نیستند و کسی از افراد خانواده شان نیز مبتلا به آلرژی نمی باشد.

در حدود 50 درصد از کودکان مبتلا ، آسم تا سنین مدرسه از بین می رود اما احتمال عود آن در بزرگسالی وجود دارد.

باید به خاطر داشت در افرادی که مسیر های هوایی حساس دارند، مجاری تنفسی برای تمام مدت زندگی نسبت به محرک های آسم حساس و آسیب پذیر باقی می ماند. در حقیقت افرادی که در کودکی دچار آسم بوده اند، عموما" در بزرگسالی علائم آسم در آنها تغییر می کند. حدود نیمی ارز کودکانی که آسم آنها تا سنین نوجوانی از بین می رود، دوباره علائم آن را به طور متفاوت و با شدت متغیر بین 35 تا 45 سالگی تجربه خواهند کرد.

نمی توان به طور دقیق پیشبینی کرد که آسم کدام دسته از کودکان در سنین بالاتر از بین خواهد رفت و آسم کدام گروه ممکن ایت در بزرگسالی بازگشت کند؟

محرک های جدید می توانن در هر زمان سبب بروز علائم در افرادی شوند که دارای سابقه آسم می باشند.

والدین چگونه می توانند آسم کودک را کنترل کنند؟

زمانی که یک کودک خردسال مبتلا به یک بیماری مزمن است، والدین تا آن جا که می توانند برای بهبود بیماری کودک تلاش می کنند. برای مقابله با این گونه بیماری ها در کودکان توجه به نکات زیر مفید است:

آموختن علائم هشدار در افزایش آسم نوزادان و کودکان پیش از دبستان: الگوی بروز علائم آسم فرزند خود را به خاطر بسپارید.
به کمک پزشک متخصص اطفال، یک برنامه کنترل و مراقبت از آسم طراحی کنید؛ برنامه ای که می تواند به هنگام شدت بروز علائم، شما را برای انجام اقدامات لازم راهنمایی کند. همچنین لازم است که بدانید کدام علائم در کودک نیاز به مراقبت اورژانس دارند.
برنامه مراقبت و درمان آسم کودک خود را هر روز دنبال کنید. هرگز تغییری در این برنامه ایجاد نکنید مگر این که با پزشک کودکتان مشورت کرده باشید. این برنامه درمانی و مراقبتی را با مربیان و پرستار کودکتان در میان بگذارید و آنها را در این مورد آگاه سازید.
به کودک خود بیاموزید که هر زمان حال نامساعدی دارد، آن را برایتان توصیف کند.
اگر کودک شما دچار دوره های آسم شدید می شود، بهتر است که مراقبت های اورژانسی را برای این شرایط تمرین کنید تا آمادگی اقدامات لازم را در این زمینه داشته باشید. اطمینان حاصل کنید که پزشک معالج فرزندتان در بیمارستانی که در وضعیت اورژانسی به آن مراجعه می کنید، حضور داشته باشد.

از همه مهم تر، نباید اجازه بدهید که مشکل آسم کودکتان در ارتباط شما با کودک اختلال ایجاد کند و این رابطه را بیش از حد تحت تاثیر قرار دهد. تنظیم برنامه مراقبت سلامت روزانه به شما کمک می کند که کمتر به این بیماری فکر کنید و بیشتر از حضور فرزند خود و رابطه تان با او لذت ببرید.

آسم کودک را چه کسی درمان می کند؟

آسم بسیاری از نوزادان، کودک نو پا یا پیش از دبستان، توسط پزشک متخصص کودکان تحت درمان قرار می گیرد. با این حال اگر علائم آسم کودک شدید و مداوم بوده یا قابل کنترل نباشد و طی سه تا 6 ماه برطرف نشود، و همچنین اگر دوره های آسم شدید نیاز به درمان اورژانسی دارند، باید به یک متخصص آسم، متخصص آلرژی و یا متخصص ریه (بیماری های ریوی) مراجعه کنید.

آیا بیماری آسم تحت پوشش بیمه است؟

اغلب بیمه های درمانی برای بیماران آسمی نیز برخی خدمات را فراهم می کنند. می توانید از سازمان بیمه گر خود درباره جزئیات پوشش بیمه ای این بیماری سوال کنید. برخی اطلاعاتی که به آن نیاز دارید شامل موارد زیر است:

آیا نیاز است که پزشک متخصص کودک فرزندتان شما را به یک متخصص آسم ارجاع دهد؟
آیا بیمه درمانی شما خدمات تخصصی در رابطه با آسم نیز ارائه می دهد؟
چه نوع داروهایی تحت پوشش این بیمه نیستند؟ ممکن است برخی از داروهای جدیدی که پزشک تجویز می کند، هنوز تحت پوشش بیمه قرار نگرفته باشند.