آنچه در این مقاله خواهید خواند

بیماری پیسی یا لک و پیس

شرح بیماری

بیماری پیسی(Vitiligo) که با اسامی لک و پیس و برص نیز شناخته می شود، نوعی بیماری است که سبب از بین رفتن رنگ پوست در قسمت لکه ها می شود. وسعت و میزان از بین رفتن رنگ ناشی از ویتیلیگو، غیر قابل پیش بینی است. این عارضه می تواند پوست هر قسمت از بدن را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین ممکن است مو و داخل دهان را نیز درگیر کند.

به طور معمول رنگ پوست و مو توسط ملانین (melanin) تعیین می شود که رنگ دانه اصلی پوست و مو است. وقتی عملکرد سلول های تولید کننده این رنگ دانه مختل می شود یا از بین می روند پیسی اتفاق می افتد. پیسی می تواند در همه افراد با هر نوع پوستی بروز یابد، اما ممکن است در افراد دارای پوست تیره، مشهود تر باشد. این بیماری، تهدید کننده یا مسری نیست اما می تواند استرس زا باشد و حس بدی را در فرد ایجاد کند.

درمان پیسی به این صورت است که می توان رنگ پوست در قسمت آسیب دیده را باز گرداند اما نمی توان از پیشرفت یا بازگشت آن جلوگیری کرد.

علائم و نشانه ها

علامت اصلی پیسی، از دست رفتن رنگ پوست به صورت تکه تکه است. معمولا این بی رنگی ابتدا در بخش هایی که در معرض نور آفتاب بوده اند، مانند دست، پا، صورت یا لب ها ظاهر می گردد.

علائم لک و پیس عبارتند از:

بی رنگ شدن پوست به صورت تکه تکه
سفید یا خاکستری شدن زود هنگام موی سر، ریش یا ابروها
بی رنگ شدن بافت های داخلی دهان یا بینی (غشاء مخاطی)
بی رنگ شدن یا تغییر رنگ لایه داخلی کره چشم (شبکیه)

پیسی می تواند در هر سنی بروز کند اما اغب پیش از 20 سالگی ظاهر می شود.

بسته به اینکه لک و پیس از چه نوعی باشد، لکه های پوست ممکن است در نواحی زیر بروز کند:

بسیاری از قسمت های بدن. در پیسی عمومی که شایعترین نوع پیسی است، لکه های بی رنگ اغلب به صورت متقارن پیشروی میکنند.
تنها یک سمت یا بخشی از بدن. در این نوع که پیسی موضعی(segmental) نام دارد، در سنین پایین تر اتفاق می افتد، به مدت یک یا دوسال پیشرفت می کند و سپس متوقف می شود.
یک قسمت یا تنها معدود بخش هایی از بدن. این نوع از پیسی را پیسی کانونی ( localized) یا مرکزی(focal) می نامند.

پیش بینی چگونگی پیشرفت این بیماری امری دشوار است. گاهی اوقات شکل گیری لکه ها بدون درمان متوقف می شود. در اغلب موارد، از دست دادن رنگدانه پیشروی کرده و در نهایت، بیشتر قسمت های پوست را درگیر می کند. به ندرت، پوست رنگ اصلی خود را باز می یابد.

چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد

اگر برخی نواحی پوست، مو یا چشمانتان رنگ خود را از دست داده اند، به پزشک مراجعه کنید. درمان خاصی برای پیسی وجود ندارد، اما درمان آن میتواند به متوقف ساختن یا کاهش سرعت روند بی رنگ شدن پوست کمک کرده و مقداری از رنگ پوستتان را بازگرداند.

علت ها

پیسی زمانی رخ می دهد که سلول های تشکیل دهنده ملانین ( ملانوسیت ) می میرند یا تولید ملانین (رنگدانه ای که به پوست، مو و چشم رنگ می دهد) را متوقف می کنند و لکه های پوست، روشنتر و سفید تر می شوند. پزشکان هنوز به درستی نمی دانند که چرا این سلول ها متوقف می شوند یا می میرند. این موضوع ممکن است مربوط به موارد زیر باشد:

اختلالی که در آن دستگاه ایمنی بدن به ملانوسیت های پوست حمله کرده و آنها را از بین می برد.
سابقه خانوادگی (وراثت)
برخی عوامل و محرک ها، از جمله آفتاب سوختگی، استرس یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی صنعتی

عوارض و پیامدها

ممکن است افراد مبتلا به پیسی در معرض خطرات زیر باشند:

پریشانی اجتماعی یا روانشناختی
آفتاب سوختگی و سرطان پوست
مشکلات چشم، از جمله التهاب عنبیه (آماس عنبیه)
از دست دادن شنوایی

تشخیص بیماری

معاینات و سوابق پزشکی

اگر پزشک مشکوک باشد که بیمار مبتلا به پیسی است، بیمار را معاینه می کند، در مورد سوابق پزشکی او خواهد پرسید و تلاش می کند از طریق رد سایر بیماری ها مثل درماتیت (dermatitis) یا پسوریازیس (psoriasis) به تشخیص درست برسد. پزشک ممکن است با استفاده از لامپ های مخصوص و تاباندن اشعه ماوراء بنفش بر پوست، پیسی را تشخیص دهد.

بیوپسی پوست و گرفتن نمونه خون

پزشک علاوه بر جمع آوری سوابق پزشکی فردی و خانوادگی و همچنین بررسی پوست، اقدامات زیر را نیز انجام میدهد:

نمونه گیری (. بیوپسی ) از پوست آسیب دیده
گرفتن نمونه خون برای بررسی بیماری های خود ایمنی مثل کم خونی یا دیابت

درمان

روش های درمانی بسیاری برای کمک به بازگردانی رنگ پوست وجود دارد. نتایج متغیر و غیرقابل پیش بینی است. برخی درمان ها عوارض جانبی جدی دارند. بنابراین ممکن است پزشک پیشنهاد کند در ابتدا برای بهبود ظاهر پوست، از محصولات آرایشی و پوشش دهنده، گریم و کرم ها استفاده کنید.

در صورتی که شما و پزشکتان تصمیم بگیرید که این شرایط را با دارو، جراحی یا سایر درمتن ها معالجه کنید، باید این را در نظر بگیرید که ممکن است این فرایند چند ماه به طول بیانجامد تا بتوان در مورد اثربخشی آن قضاوت کرد. همچنین ممکن است نیاز باشد که بیش از یک رویکرد و یا ترکیبی از چند روش را امتحان کنید تا بهترین درمانی که برایتان موثر واقع می شود، بیابید.

حتی اگر یک روش درمانی موثر واقع شود، ممکن است نتیجه مطلوب آن دوامی نداشته و لکه های دیگری روی پوست ظاهر شوند.

داروها

هیچ دارویی نمی تواند روند پیشرفت لک و پیس را که در اثر فقدان سلول های رنگدانه (ملانوسیت ها) اتفاق می افتد، متوقف کند. اما برخی داروها به تنهایی و یا در ترکیب با نور درمانی می توانند ظاهر پوست را بهتر کنند.

کرم هایی که التهاب را کنترل می کنند. کورتیکواستروئیدهای موضعی می توانند به برگشت رنگ به پوست کمک کنند، به ویژه اگر مصرف آن را در ابتدای بیماری شروع کنید. ممکن است تا چندین ماه تغییری در رنگ پوست خود مشاهده نکنید.

این نوع از کرم ها مؤثر بوده و استفاده از آنها آسان است. اما ممکن است عوارض جانبی از جمله نازک شدن پوست یا ایجاد ظاهر رگه مانند روی پوست داشته باشد. انواع خفیف تر داروها برای کودکان و افرادی که سطح وسیعی از پوست آنها درگیر شده است، تجویز می شود.

داروهایی که بر سیستم ایمنی اثر می گذارند. روغن هایی که حاوی تاکرولیموس tacrolimus یا پایمکرولیموس pimecrolimus هستند (بازدارنده های کلسی نورین)، ممکن است برای افرادی که نواحی کوچکی از پوست شان به ویژه روی صورت و گردن، بی رنگ شده موثر واقع شود.

این درمان می تواند عوارض جانبی کمتری نسبت به کورتیکواستروئیدها داشته باشد و همراه با اشعه فرابنفش B مورد استفاده قرار گیرد. سازمان غذا و داروی آمریکا درباره ارتباط احتمالی این داروها با لنفوما lymphoma و سرطان پوست هشدار داده است.

ترکیب دارودرمانی و نوردرمانی. در این درمان، دارویی به نام پسورالن (psoralen) همراه با نور درمانی (فوتوکموتراپی) برای برگشت رنگ به لکه های روشن استفاده می شود. پس از اینکه حدود یک ماه از پسورالن در نواحی آسیب دیده استفاده کردید، در معرض اشعه فرابنفش A یا B قرار خواهید گرفت. از آنجایی که دارو پوست را نسبت به نور حساس تر می کند، رنگ پوست متمایل به صورتی می گردد. هم زمان که پوست رو به التیام است، رنگ پوست به حالت نرمال تغییر می یابد. بکار گیری این روش ها به صورت ترکیبی تاثیر بهتری دارد. ممکن است لازم باشد درمان را سه مرتبه در هفته به مدت 12-6 ماه تکرار نمایید.
برداشتن رنگ های باقیمانده (دِپیگمانتاسیون). این درمان در زمانی که پیسی گسترش یافته و سایر درمان ها بی اثرند، می تواند گزینه مناسبی باشد. ماده بی رنگ کننده برای نواحی تحت تأثیر قرار نگرفته استفاده می شود. به تدریج پوست روشن شده و با نواحی رنگ پریده یکسان می شود. این درمان دوبار در روز به مدت 9 ماه یا بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.

عوارض جانبی عبارتست از قرمزی، تورم، خارش و تیرگی پوست. بی رنگ شدگی (دِپیگمانتاسیون) دائمی بوده و فرد همواره به شدت حساس به نور خواهد بود.

جراحی

جراحی می تواند برای افرادی که نوردرمانی و دارو بر آنها اثری نداشته، مورد استفاده قرار گیرد. همچنین جراحی می تواند همراه با سایر درمان ها نیز استفاده شود. هدف این تکنیک ها یکسان سازی پوست با بازگرداندن رنگ است.

پیوند پوست (Skin grafting). در این عمل، پزشک تمام بخش های سالم و پیگمانته را برداشته و آنها را به نواحی بی رنگ متصل می کند. گاهی این روش زمانی استفاده می شود که فرد در نواحی کوچکی پیسی داشته باشد. خطرات احتمالی شامل عفونت، جای زخم، ظاهر قلوه سنگ در پوست، لکه های رنگی و نارسایی برگشت رنگ در این نواحی است.
پیوند تاول (Blister grafting). در این روش، پزشک با استفاده از ساکشن تاول هایی بر روی پوست پیگمانته ایجاد می کند. سپس بالای تاول ها برداشته شده و به نواحی بی رنگ پیوند زده می شود.

خطرات احتمالی عبارتند از جای زخم، ظاهر قلوه سنگی پوست و ناتوانی در بازگشت رنگ به این نواحی. خطر ماندن جای زخم در این روش نسبت به سایر روش های پیوند کمتر است.

تاتو ( میکروپیگماتاسیون ). در این تکنیک پزشک از ابزار ویژه جراحی برای کاشت رنگدانه در پوست استفاده می کند. این روش در نواحی اطراف لب ها، به ویژه در افرادی که پوست تیره تری دارند، بیشتری تأثیر را دارد.

نقص های این روش عبارتند از سختی در همسان سازی رنگ پوست، کمرنگ شدن تاتو و ناتوانی در رنگ گیری. همچنین آسیب های پوستی ناشی از تاتو می تواند لکه های بیشتر ویتیلیگو را تحریک کند.

سبک زندگی و درمان های خانگی

تکنیک های خود مراقبتی زیر می تواند به شما در مراقبت از پوست و بهبود ظاهرتان کمک کند:

از پوست خود در مقابل نور خورشید و منابع مصنوعی اشعه فرابنفش محافظت کنید. اگر مبتلا به پیسی هستید و به ویژه اگر رنگ پوست روشنی دارید، از کرم های ضد آفتاب مقاوم به رطوبت با حداقل اس پی اف (SPF) 30 استفاده کنید. کرم ضد آفتاب را به مقدار زیاد استفاده کرده و هر دو ساعت تمدید کرده و در زمان شنا یا تعریق در فواصل کوتاه تری تکرار نمایید.

همچنین می توانید به دنبال سایه بوده یا از کلاه استفاده کنید.

محافظت از پوست در برابر نور خورشید از آفتاب سوختگی و آسیب بلند مدت پیشگیری می کند. آفتاب سوختگی شدید می تواند شرایط شما را تشدید نماید. کرم های ضد آفتاب میزان برنزه شدن را به حداقل رسانده که تفاوت بین پوست نرمال و لک و پیس را کمتر می کند.

پوست آسیب دیده را بپوشانید. مواد پوشش دهنده می تواند ظاهر پوست را بهتر کرده و به شما کمک کند احساس بهتری از خودتان داشته باشید، به ویژه اگر لک و پیس روی پوست در معرض دید باشد. ممکن است لازم باشد، چند نوع از کرم های گریم را امتحان کنید تا بهترین نوعی را که در ترکیب با پوست شما تون رنگی مناسبی ایجاد می کند را بیابید. رنگ محصولات برنزه کننده شسته نمی شود اما به تدریج پس از چند روز کمرنگ می شود. اگر از برنزه کننده استفاده می کنید، نوعی را انتخاب نمایید که "دی هیدروکسی استون" داشته باشد و توسط سازمان غذا و دارو تأیید شده باشد.
خالکوبی(تاتو) نکنید. از تاتو غیر مرتبط با پیسی بپرهیزید. آسیب به پوست، مانند آسیب های ناشی از تاتو می تواند منجر به ایجاد لک و پیس جدید شود که طی دو هفته ظاهر می گردند.

داروهای جایگزین

مطالعات محدودی نشان می دهند که گیاه جینکوبیلوبا (Ginkgo biloba) ممکن است رنگ پوست افراد مبتلا به پیسی را بازگرداند. سایر مطالعات حاکی از آن است که اسید فولیک و ویتامین B12 به همراه نور خورشید می توانند رنگ پوست را بازگردانند.
پیش از مصرف هرگونه دارو یا اقدام برای درمان های مکمل، با پزشکتان مشورت کنید.

همراهی و حمایت

ممکن است در اثر تغییرات ناشی از لک و پیس، دچار استرس، غم، خجالت و احساسات مخربی شوید. ممکن است تصور کنید این وضعیت، توانایی انجام فعالیت های روزانه تان را مختل و محدود کرده است.

موارد زیر به شما کمک می کند تا با این مشکل برخورد کنید:

یک ارتباط خوب ایجاد کنید. پزشکی را بیابید که اطلاعات زیادی در مورد این بیماری داشته باشد. بهترین گزینه، مراجعه به یک درماتولوژیست (متخصص پوست) است.
اطلاعات خود را در خصوص این بیماری افزایش دهید. تا جایی که می توانید در مورد پیسی و گزینه های درمانی آن اطلاعات کسب کنید تا بتوانید برای اقدامات بعدی، بهتر تصمیم گیری کنید.
احساسات خود را بازگو کنید. اگر احساس افسردگی می کنید، اجازه دهید پزشکتان از این امر مطلع شود. در صورت لزوم، او می تواند شما را به یک مشاور ارجاع دهد تا با افسردگی تان مقابله کنید.
با دیگران صحبت کنید. در خصوص شرکت در گروه های حمایتی برای بیماران مبتلا به پیسی با پزشکتان مشورت کنید.
به عزیزانتان اعتماد کنید. سعی کنید درک و حمایت را در بین خانواده و دوستان خود بیابید.

آمادگی برای ملاقات پزشک

احتمالا" در ابتدا به یک پزشک عمومی مراجعه خواهید کرد. سپس به متخصص آسیب شناسی پوست ( درماتولوژیست ) ارجاع داده می شوید.
در اینجا اطلاعاتی برای آمادگی جلسه ملاقات با پزشک مطرح می شود:

کاری که می توان انجام داد

سابقه خانوادگی خود را بررسی نمایید. به دنبال شخصی باشید که مبتلا به لک و پیس، اختلالات تیروئیدی یا بیماری باشد که در آن سیستم ایمنی به بافت های سالم حمله می کند (بیماری خود ایمنی).
لیستی از اطلاعات کلیدی شخصی مثل استرس های اخیر زندگی، تغیرات زندگی، آفتاب سوختگی و بثورات پوستی تهیه نمایید.
لیستی از داروها، ویتامین ها و مکمل های مصرفی خود تهیه نمایید.
لیستی از سؤالاتی را که می خواهید از پزشک بپرسید را تهیه نمایید تا به شما در تنظیم وقت کمک کند.

اگر در حین جلسه سؤالی برایتان پیش آمد حتماً بپرسید.

برخی سؤالات اساسی که باید در نظر داشته باشید، عبارتند از:

مهمترین علت علائم من چیست؟
سایر علل ممکن کدامند؟
چه تست هایی باید انجام دهم؟
این شرایط موقتی است یا دائمی؟
چه درمان هایی وجود دارد؟ شما کدامیک را پیشنهاد می کنید؟
هر یک از درمان ها چه عوارضی دارند؟
آیا مطلب خاصی برای کمک به بهبود بیماری هست؟ مثلاً پرهیز از مواجهه با نور خورشید در زمان های خاص یا استفاده از کرم های ضد آفتاب؟
آیا محصولی وجود دارد که این لکه ها را بپوشاند؟
آیا بروشور یا برگه پرینت شده دیگری هست که برای مطالعه با خود ببرم؟ کدام وب سایت ها را پیشنهاد می کنید؟

انتظارات شما از پزشک

احتمالاً پزشک سؤالاتی از این قبیل را از شما خواهد پرسید:

چه زمانی شما متوجه بروز این لکه های روشن بر روی پوست خود شدید؟
آیا پیش از اینکه متوجه این لکه ها شوید سابقه آفتاب سوختگی یا راش های پوستی داشتید؟
آیا به نور خورشید حساس هستید؟
آیا این لکه ها سبب خارش یا علامت دیگری شده اند؟
آیا سابقه این نوع تغییرات پوستی داشته اید؟
آیا شخصی در خانواده شما مبتلا به لک و پیس، اختلالات تیروئیدی یا بیماری های خود ایمنی دیگری هست؟
شغل شما چیست؟ سرگرمی های شما چیست؟ آیا با مواد شیمیایی آسیب رسان مواجهه دارید؟
آیا این مشکل بر کیفیت زندگی شما اثر گذاشته است؟

کاری که در این فاصله (تا زمان ملاقات پزشک) می توان انجام داد

تا زمانی که به پزشک مراجعه کنید، مواجهه با نور خورشید را کاهش داده و از کرم های ضد آفتاب با حداقل SPF 30 استفاده نمایید. اگر بخاطر تغییرات پوستی خود احساس خوبی ندارید، از کرم های پوشاننده برای نواحی آسیب دیده استفاده نمایید.