آنچه در این مقاله خواهید خواند

واژینیت (التهاب واژن)

چکیده

واژینیت، التهاب واژن است که می تواند موجب ترشح، خارش و درد شود. علت این بیماری، معمولا یک تغییر در تعادل طبیعی باکتریهای واژن و یا عفونت است. همچنین کاهش سطح استروژن پس از یائسگی و برخی اختلالات پوستی نیز می تواند موجب واژینیت می شود. شایع ترین انواع واژینیت عبارتند از:

• واژینوز باکتریال Bacterial vaginosis: عفونت باکتریایی واژن در نتیجه ی تغییرات در باکتری های موجود در واژن به وجود می آید که سبب رشد بیش از حد دیگر ارگانیسم ها می شود.

• عفونت قارچی: این عفونت معمولا در اثر قارچی به نام کاندیدا آلبیکنس candida albicans ایجاد می شود که به طور طبیعی در واژن وجود دارد

• تریکومونیازیس Trichomoniasis: یکی از عوامل شایع عفونت واژن است و جزء بیماری‌های آمیزشی محسوب می‌شود این عفونت معمولا به وسیله نوعی انگل ایجاد می شود که از طریق مقاربت جنسی انتقال می یابد درمان واژینیت بسته به نوع آن تعیین می شود

علائم و نشانه ها

علائم واژینیت می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تغییر در رنگ، بو و میزان ترشح واژن

• خارش یا التهاب واژن

• درد در هنگام مقاربت

• ادرار کردن دردناک

• لکه بینی و یا خونریزی خفیف واژینال اگر ترشحات واژن دارید که به نوعی غیر عادی است، خصوصیات این ترشحات می تواند نوع واژینیت را مشخص سازد:

• واژینوز باکتریال واژینیت باکتریایی: در این نوع عفونت ترشحات سفید مایل به خاکستری و بدبو وجود دارد بویی شبیه بوی ماهی که پس از مقاربت جنسی بیشتر هم می شود

• عفونت قارچی عفونت مخمر: علامت اصلی خارش است، اما ترشحات ضخیم سفید رنگ شبیه پنیر نیز دیده می شود

• تریکومونیازیس Trichomoniasis: این عفونت می تواند باعث ترشحات زرد مایل به سبز کف مانند شود

چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت احساس هرگونه ناراحتی غیر معمول واژینال، باید به پزشک مراجعه کرد مخصوصا اگر :

• بوی نامطبوع، ترشحات یا خارش واژن دارید

• قبلا هیچگاه مبتلا به عفونت واژن نبوده اید مراجعه به پزشک کمک میکند تا علت و علایم به درستی شناسایی شوند

• قبلا عفونت های واژینال را تجربه کرده اید

• شرکای جنسی متعدد و یا شریک جنسی جدید داشته باشید از طریق مقاربت، عفونت ها منتقل می شود علائم و نشانه های برخی از عفونت های جنسی شبیه به عفونت قارچی یا باکتریایی است

• یک دوره از داروهای ضد قارچ را مصرف کرده اید و علائم هنوز به قدرت خود باقی اند

• دچار تب و لرز یا درد لگن هستید

روش انتظار و مشاهده

هر بار که دچار سوزش و ترشحات واژن می شوید ممکن است نیاز به مراجعه به پزشک نباشد مخصوصا اگر:

• سابقه عفونت های قارچی واژن را دارید و علائم فعلی همانند قبل است.

• درباره علائم و نشانه های عفونت قارچی اطلاعات کافی دارید و مطمئن هستید که به این نوع عفونت مبتلا شده اید عوامل و علت ها بسته به نوع واژینیت، علل بروز ان متفاوت است:

• واژینوز باکتریال: این شایع ترین علت واژینیت به دلیل رشد بیش از حد یکی ازموجودات زنده مانند باکتری موجود در واژن ایجاد می شود. معمولا در واژن، تعداد باکتری های مفید لاکتوباسیل نسبت به تعداد باکتری های مضر بی هوازی بیشتر است در صورت افزایش تعداد این باکتری های مضر، تعادل باکتری ها از بین رفته و واژینیت باکتریایی ایجاد می شود این نوع از واژینیت به نظر می رسد که با مقاربت جنسی در ارتباط باشد مخصوصا اگر شرکای جنسی متعدد و یا شریک جنسی جدید دارید اما در زنانی که رابطه جنسی نداشته اند هم دیده شده است

• عفونت قارچی عفونت مخمر: این عفونت در اثر رشد بیش از اندازه یک ارگانیسم قارچی به نام "کاندیدا آلبیکنس" ایجاد می شود این قارچ به طور طبیعی در واژن ایجاد می شود این قارچ همچنین درسایر مناطق مرطوب بدن مانند دهان برفک، چین پوست و ناخن نیز عفونت ایجاد می کند همچنین باعث جوش ناشی‌ از بستن‌ پوشك می شود‌

• تریکومونیازیس تریکومونا: این نوع عفونت در اثر نوعی انگل تک سلولی میکروسکوپی به نام "تریکوموناس واژینالیس" Trichomonas vaginalis ایجاد می شود که از طریق مقاربت جنسی با شخص مبتلا به این عفونت انتقال می یابد در مردان، معمولا ارگانیسم باعث آلودگی دستگاه ادراری می شود که غالبا عوارضی ندارد در زنان، تریکومونا معمولا واژن را آلوده می کند و باعث بروز علائم می شود همچنین در زنان خطر ابتلا به دیگر عفونت های منتقله از طریق تماس جنسی را افزایش می دهد.

• واژینیت غیر عفونی:

اسپری ها و دوش واژینال ، صابون معطر، مواد شوینده معطر و محصولات اسپرم کش ممکن است باعث واکنش حساسیتی یا تحریک فرج و بافت های واژن شود. همچنین عوامل خارجی مثل دستمال کاغذی یا ماندن نوار بهداشتی برای طولانی مدت ممکن است باعث تحریک بافت های واژن شود

• سندرم تناسلی ادراری یائسگی آتروفی واژن: نازک شدن پوشش واژن در نتیجه ی کاهش سطح هورمون به دلیل یائسگی و یا عمل جراحی برای برداشتن تخمدان، می تواند سبب خارش، سوزش و خشکی واژن شود

عوامل خطر

عوامل زیر احتمال ابتلا به واژینیت را افزایش می دهند:

• تغییرات هورمونی مرتبط با بارداری، قرص های ضد بارداری و یا یائسگی

• فعالیت جنسی

• داشتن عفونت انتقال یافته از راه تماس جنسی

• داروهایی مانند آنتی بیوتیک ها و استروئیدها

• دیابت کنترل نشده

• استفاده از محصولات بهداشتی مانند حمام حباب، اسپری و یا دئودورانت واژن

• شستن واژن با دوش

• استفاده از لباس های مرطوب و یا تنگ

• استفاده از دستگاه داخل رحمی آی یو دی برای کنترل بارداری

عوارض و پیامدها

در زنان مبتلا به واژینوز باکتریایی و تریکومونیازیس، به دلیل التهابی که در اثر این نوع اختلالات به وجود می آید، خطر ابتلا به عفونت های منتقله از راه تماس جنسی بیشتر است.

در زنان باردار واژینوز باکتریایی و تریکومونیازیس باعث زایمان زودرس و کم وزنی نوزادان در هنگام تولد می شود

پیشگیری

رعایت نکات بهداشتی زیر، از عود مجدد برخی از انواع واژینیت جلوگیری می کند و برخی علایم را تسکین می دهد:

• پرهیز ازحمام و وان آب داغ

• اجتناب از مواد محرک مانند پد ها، صابون ها و شستشو دهنده ها و نوار بهداشتی های معطر.

بعد از شستشوی واژن، کاملا با آب اثر صابون را شستشو داده و خشک نمایید از صابون های معطر یا ضد باکتری وهمچنین از پودر وان استفاده نکنید( وان پر از کف)

• پس از هر بار توالت کردن، خود را از قسمت جلو به عقب شستشو داده و با دستمال توالت خشک نمایید انجام این کار از گسترش باکتری های مدفوع به واژن جلوگیری می کند اقدامات دیگری که برای پیشگیری از ابتلا به واژینیت می توان انجام داد عبارتند از:

• از دوش واژن استفاده نکنید. واژن شما نیازی به شستشوی ویژه غیر از حمام معمولی ندارد. دوش واژینال مداوم، موجودات طبیعی واژن را از بین برده و خطر ابتلا به عفونت واژن را افزایش می دهد علاوه بر این، استفاده از دوش واژن، عفونت واژن را از بین نمی برد.

• از کاندوم لاتکس استفاده کنید هر دو نوع مردانه و زنانه کاندوم لاتکس از گسترش عفونت از راه تماس جنسی جلوگیری می کند.

• لباس های زیر پنبه ای بپوشید اگر بدون آن احساس بهتری دارید، بدون لباس زیر بخوابید قارچ در محیط مرطوب رشد می کند.

تشخیص بیماری

برای تشخیص واژینیت یا التهاب واژن، پزشک ممکن است:

• سابقه بیماری شما را بررسی کند که شامل عفونت های واژنی و یا مقاربتی می باشد

• یک معاینه لگنی انجام دهد در حین معاینه لگنی، پزشک ممکن است به کمک ابزاری که اسپکلوم نام دارد وسیله‌ای جهت کنار زدن بافتها و فراهم آوردن دید بهتر ناحیه هنگام معاینه است، التهاب یا هرگونه تغییرات غیر عادی داخل واژن را بررسی کند

• نمونه ای از ترشحات واژن برای بررسی آزمایشگاهی تهیه کند پزشک ممکن است برای تشخیص نوع واژینیت، از دهانه رحم یا داخل واژن نمونه ای از ترشحات جمع آوری کند

• آزمایش pH یا اسیدیته ادرار را انجام دهد پزشک ممکن است pH واژن را با قرار دادن کاغذ پی اچ در دیواره واژن مورد آزمایش قرار دهد. کاغذ PH یاکاغذ تورنسل یکی از مواد شناساگر برای سنجش اسید و باز در آزمایشگاه است.

پی اچ بالا می تواند نشانگر واژینوس باکتریال و یا تریکومونیازیس باشد PH طبیعی واژن 3/8 تا 4/5 است. واژینوز باکتریایی، تریکوموناس، و واژینیت آتروفیک اغلب PH بالاتر از ۴/۵ می دهند اگرچه این تست به تنهایی قابل اعتبار نیست.

درمان بیماری

عوامل و شرایط مختلفی موجب واژینیت می شوند. بنابراین، با توجه به علت بروز بیماری، درمان باید هدفمند باشد :

• واژینوز باکتریال:

برای این نوع التهاب واژن، پزشک ممکن است قرص مترونیدازول خوراکی Flagyl یا ژل مترونیدازول MetroGel و یا کرم کلیندامایسین cleocin واژینال تجویز کند.

• عفونت قارچی:

معمولا با یک کرم ضد قارچ ویا شیاف مانند میکونازول Monistat 1 ، کلوتریمازول Gyne-Lotrimin و یا تیوکونازولagistat-1 درمان می شود عفونت قارچی همچنین ممکن است با یک ضد قارچ خوراکی مانند فلوکونازول Difluan درمان شود.

مزیت استفاده از داروهای بدون نسخه این است که بی هزینه و اتلاف وقت هستند و نیازی به مراجعه حضوری به پزشک نیست اگر چه گاهی ممکن است مبتلا به نوع دیگری از التهاب واژن غیر از عفونت قارچی باشید که استفاده از داروی اشتباه، تشخیص درست و درمان بیماری را به تاخیر بیندازد

• تریکومونیازیس :

پزشک ممکن است قرص مترونیدازول Flagyl و یا تینیدازول Tindamax تجویز کند.

• سندرم ادراري تناسلي يائسگي (آتروفی واژن) :

استروژن، در قالب کرم واژینال، قرص و یا حلقه، به طور موثر می تواند التهاب واژن را درمان کند این درمان پس از سنجش عوارض آن، باید توسط پزشک تجویز گردد

• واژینیت غیر عفونی:

برای درمان این نوع التهاب واژن، نیاز است که منبع ایجاد التهاب با دقت مشخص گردد تا از بروز مجدد آن جلوگیری شود منابع احتمالی عبارتند از: صابون جدید، مواد شوینده، دستمال ها یا نوار بهداشتی

سبک زندگی و درمان های خانگی

برای درمان تریکومونازیس، واژینوز باکتریال و آتروفی واژن به داروهای تجویز شده با نسخه پزشک نیاز است اما، عفونت قارچی را می توان با داروهای بدون نسخه و انجام اقدامات زیر درمان کرد:

• از داروهای بدون نسخه که مخصوص درمان عفونت های قارچی هستند استفاده کنید گزینه های درمانی عبارتند از استفاده دوره های یک روزه، سه روزه، و یا هفت روزه از کرم و یا شیاف واژینال بسته به نوع محصول، مواد تشکیل دهنده فعال متفاوت هستند: کلوتریمازول Gyne-Lotrimin، میکونازول Monistat 1 یا تیوکونازول agistat-1 همچنین برخی محصولات به همراه کرم خارجی برای لب های واژن و باز شدگی آن هستند حتی با وجود احساس بهبودی، دوره ی درمان را کامل کنید

• از کمپرس سرد استفاده کنید، مانند یک لیف حمام، در منطقه لب های واژن جهت آرام کردن این نقاط، تا داروهای ضد قارچ به طور کامل اثر کنند

آمادگی برای ملاقات پزشک

پزشک خانوادگی، متخصص زنان و یا هر متخصص دیگری می تواند واژینیت را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز کند کاری که می توان انجام داد: برای آمادگی جهت ملاقات با پزشک بهتر است لیستی از موارد زیر تهیه کنید:

• علائمی که دارید و همین طور مدت زمان بروز این علایم

• اطلاعات شخصی مهم از جمله اینکه آیا شرکای جنسی متعدد و یا شریک جنسی جدید دارید؟

• تمام داروهایی که در حال حاضر مصرف می کنید، حتی ویتامین یا مکمل ها به همراه دوز آنها

• سوالات خود را از پزشک به ترتیب اولویت لیست کنید قبل از معاینه پزشک، از مصرف نوار بهداشتی و یا دوش واژینال اجتناب کنید، زیرا ترشحات مورد آزمایش قرار می گیرند تا بیماری تشخیص داده شود برخی از سوالات اساسی در ارتباط با بیماری واژینیت عبارتند از:

• برای پیشگیری از واژینیت چه اقداماتی باید انجام بدهم؟

• علایم و نشانه هایی که باید مورد توجه قرار گیرد؟

• نیاز به مصرف داروی خاصی هست؟

• مصرف دارو، دستور العمل خاصی دارد؟

• داروهی گیاهی و یا هر نوع درمان طبیعی وجود دارد؟

• در صورت عود علایم، چه اقدامی باید انجام داد؟

• آیا شریک جنسی نیز باید معاینه و درمان شود؟