بیماری اندومتریوز

اندومتریوز چیست؟

اندومتریوز زمانی اتفاق می افتد که بافت هایی که به طور معمول در داخل رحم وجود دارد، در سایر بخش های بدن شروع به رشد می کند. این بافت ها ممکن است به تخمدان، لوله فالوپ ، بخش خارجی رحم، روده یا دیگر بخش های داخلی بدن متصل گردد. با تغییرات هورمونی که در طول چرخه قاعدگی رخ می دهد، این بافت ها تجزیه می شوند و می توانند قبل از دوره قاعدگی و یا در طول آن درد زیادی ایجاد کنند. همچنین ممکن است چسبندگی های دراز مدت و دردناک و یا  بافت های زخمی ایجاد شود. بیش از 5.5 میلیون زن آمریکایی نشانه های اندومتریوز را در خود دارند.

نشانه های اندومتریوز

شایع ترین علامت این بیماری، دردهای دوره قاعدگی و یا دردهای قبل یا بعد از آن می باشد. در برخی از زنان این دردها ممکن است بسیار شدید باشد، به طوری که طی رابطه جنسی یا بعد از آن درد وجود داشته باشد. همچنین اجابت مزاج یا ادرار کردن نیز می تواند دردناک باشد. گاهی اوقات، اندومتریوز باعث ایجاد درد مداوم در لگن و کمر خواهد شد. با این حال بسیاری از زنان مبتلا به اندومتریوز، علائم خفیف دارند یا هیچ گونه علامتی ندارند. این علائم می تواند با محل رشد بافت در ارتباط باشد.

قولنج و گرفتگی عضلات یا اندومتریوز؟

بیشتر زنان در دوران قاعدگی خود دردهای خفیف دارند. آنها می توانند با مصرف داروهای بدون نسخه نیز درد خود را تسکین دهند. اگر این دردها بیش از ۲ روز طول بکشد، به طوری که شما را از انجام فعالیت های روزمره بازدارد و یا بعد از دوران قاعدگی نیز ادامه یابد، بهتر است با یک پزشک متخصص مراجعه کنید.

اندومتریوز و دختران نوجوان

درد اندومتریوز می تواند با اولین دوره قاعدگی آغاز شود. اگر درد قاعدگی به اندازه ای شدید است که در فعالیت های روزمره شما اختلال ایجاد می کند، بهتر است با یک پزشک متخصص مشورت کنید. گام اول می تواند پیگیری نشانه ها و استفاده از قرص های مسکن باشد، اما در نهایت گزینه های درمانی مناسب برای نوجوانان نیز مشابه درمان بزرگسالان است.

اندومتریوز و ناباروری

در برخی موارد اولین یا تنهاترین نشانه اندومتریوز مشکل در باردار شدن است. ناباروری حدود یک سوم از زنان مبتلا به این بیماری را تحت تاثیر خود قرار می دهد. دلیل این امر هنوز به خوبی مشخص نشده است. ایجاد بافت های زخمی ممکن است مقصر اصلی این ماجرا باشد. خوشبختانه درمان های دارویی می تواند به این افراد کمک کند تا به ناباروری غلبه کنند. باردار شدن نیز به خودی خود می تواند برخی علائم این بیماری را بهبود بخشد.

اندومتریوز یا فیبروئید؟

اندومتریوز یکی از دلایل ایجاد دردهای شدید در دوران قاعدگی است. اما درد می تواند به دلیل شرایط دیگری همچون فیبروئید نیز ایجاد شود. فیبروم ها که رشد غیر سرطانی بافت عضله رحم هستند، می توانند گرفتگی های شدید و خونریزی بسیار سنگینی را در دوران قاعدگی ایجاد کنند. درد ناشی از اندومتریوز یا فیبروئید ممکن است در زمان های دیگر چرخه قاعدگی نیز بروز کنند.

اندومتریوز چگونه ایجاد می شود؟

هنوز پزشکان نمی دانند چرا بافت آندومتر در خارج از رحم رشد می کند، اما نظریه های مختلفی در این زمینه وجود دارد. به نظر می رسد وراثت نقش مهمی در این بیماری بازی می کند. همچنین ممکن است برخی سلول های اندومتر از بدو تولد در فرد وجود داشته باشد. نظریه دیگر نشان می دهد که خون قاعدگی حاوی سلول های آندومتر از طریق لوله فالوپ به عقب برمی گردد و به جای بیرون رفتن از بدن به داخل حفره لگن می رود. به نظر می رسد این سلول ها به اندام ها می چسبند و در نهایت به رشد خود ادامه می دهند و در اثر گذشت زمان باعث ایجاد خونریزی می  شوند. سلول ها از راه های دیگر نیز می توانند به سمت حفره لگن حرکت کنند، از جمله در حین عمل سزارین. معمولا زمانی که سیستم ایمنی بدن به خوبی کار نمی کند نمی تواند از شر این سلول ها خلاص شود.

سلول های قهوه ای که در اینجا مشاهده می کنید سلول های آندومتر برداشته شده از رشد غیر طبیعی در تخمدان هستند.

چه کسانی در خطر ابتلا به آندومتروز هستند؟

این بیماری بیشتر در زنانی دیده می شود که  شرایط زیر را دارند:

• زنان بین سنین 20 تا 50 سال
• زنانی که فرزندی ندارند.
• زنانی که دوره قاعدگی آنها طولانی تر از ۷ روز است.
• زنانی که چرخه قاعدگی کوتاه تر از ۲۸ روز دارند.
•  زنانی که دوره قاعدگی آنان قبل از سن ۱۲ سالگی شروع شده است.
• زنانی که مادر یا خواهری دارند که اندومتریوز داشته است.

تشخیص: پیگیری علائم

الگوی علائم شما می تواند به شناسایی اندومتریوز کمک کند. این الگو شامل موارد زیر است:

• زمانی که درد اتفاق می افتد
• میزان شدت درد
• مدت زمانی که درد طول می کشد.
• تغییر یا بدتر شدن درد
• دردی که فعالیت های روزمره شما را محدود می کند.

درد در طول رابطه جنسی، اجابت مزاج یا ادرار

تشخیص: معاینه لگن

پزشک شما ممکن است به منظور بررسی تخمدان ها، رحم و گردن رحم برای موارد غیر معمول، معاینه لگنی انجام می دهد. این معاینه گاهی اوقات می تواند کیست تخمدان یا زخم های داخلی که دلیل اندومتریوز  ایجاد شده اند، را تشخیص دهد. پزشک همچنین پزشک سایر مشکلات لگن که می توانند علائم مشابه اندومتریوز داشته باشند، را نیز بررسی می کند.

تشخیص: اسکن لگن

اگرچه تایید اندومتریوز با روش ها و تکنیک های اسکن به تنهایی ممکن نیست اما پزشک می تواند از سونوگرافی، سی تی اسکن یا ام آر آی برای کمک به تشخیص استفاده کند. این موارد می توانند رشد اندومتر بزرگتر یا کیست ها را نشان دهد. اسکن ها معمولا از امواج صوتی، اشعه ایکس یا میدان مغناطیسی با پالس فرکانس رادیویی برای ایجاد تصاویر استفاده می کنند.

تشخیص: لاپاراسکوپی

اگر شما مبتلا به اندومتریوز باشید، لاپاراسکوپی تنها روش مطمئن برای تشخیص آن خواهد بود. جراح  شکم را به کمک گاز و از طریق یک برش کوچک در ناف باد می کند. لاپاراسکوپ ابزاری برای مشاهده بدن است که از طریق برش وارد بدن می شود. جراح می تواند تکه های کوچکی از بافت را برای بررسی های آزمایشگاهی و تایید تشخیص بیماری بردارد، که به آن بیوپسی (نمونه برداری) می گویند.

درمان: داروهای مسکن

مسکن هایی همچون استامینوفن و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی همچون ایبوپروفن یا ناپروکسن معمولا به کاهش درد و گرفتگی کمک می کند. اما باید به خاطر داشته باشید که این داروها  تنها نشانه های بیماری را درمان می کنند و نه اصل بیماری را.

درمان: قرص های جلوگیری از بارداری

قرص های ضد بارداری خوراکی می تواند سطح استروژن و پروژسترون را در بدن کنترل کند که در نتیجه دوره های قاعدگی شما را کوتاه تر و سبک تر می کنند. آنها اغلب درد اندومتریوز را تسکین می دهند. پزشک ممکن است از بیمار بخواهد داروها را به صورت مستمر مصرف کند یا تنها از درمان پروژسترون استفاده نماید. درمان به کمک پروژسترون  از طریق تزریق وارد بدن بیمار می شود. علائم اندومتریوز ممکن است بعد از قطع مصرف این قرص ها دوباره باز گردد.

درمان: سایر درمان های هورمونی

این داروها دوران یائسگی را تقلید می کنند و به بیمار کمک می کنند از شر درد و علائم بیماری اندومتریوز در دوران قاعدگی خلاص شود. آگونیست های GnRH  مثل لوپرون (Lupron)، Synarel و زولادکس (Zoladex) از تشکیل هورمون های زنانه جلوگیری می کنند. این داروها ممکن است باعث گرگرفتگی، خشکی واژن، خستگی، تغییرات خلق و خو و تحلیل استخوان شوند. دانوکرین (Danocrine) به طور عمده تلاش می کند سطح استروژن بدن را پایین بیاورد. عوارض جانبی این دارو  شامل کاهش وزن، کوچک شدن سینه ها، ایجاد جوش و آکنه، رشد موهای صورت، تغییر خلق و خو و صدا و نواقص مادرزادی باشد.

درمان: برداشتن بافت ها

در طول لاپاراسکوپی جراح ممکن است غده ها یا چسبندگی های آندومتر قابل مشاهده را بردارد. بیشتر زنان بعد از این جراحی فورا از درد خلاصی می یابند.  با این حال، یک سال بعد از جراحی، حدود ۴۵ درصد از زنان بازگشت علائم خواهند داشت. با گذشت زمان احتمال بازگشت علائم نیز افزایش می یابد. هورمون درمانی بعد از جراحی می تواند نتایج آن را بهبود ببخشد.

درمان: جراحی باز

در موارد شدید ممکن است بیمار به لاپاراتومی یا همان جراحی باز شکم نیاز داشته باشد. این جراحی برای برداشتن بافت های اضافی  یا هیسترکتومی (برداشتن رحم و به احتمال زیاد تمام یا بخشی از تخمدان) استفاده می شود. اگرچه این درمان میزان موفقیت بالایی دارد، اما در ۱۵ درصد از زنانی که رحم یا تخمدان آنان خارج شده است، علائم اندومتریوز دوباره عود می کند.

باردار شدن همراه با اندومتریوز

بیشتر زنانی که به اندومتریوز مبتلا هستند مشکل باردار شدن ندارند. اما جراحی لاپاروسکوپی می تواند میزان بارداری زنانی که اندومتریوز متوسط تا شدید داشتند را افزایش دهد. اگر ناباروری همچنان ادامه داشته باشد، لقاح در شرایط آزمایشگاهی می تواند گزینه درمانی مناسبی باشد. اسپرم و تخمک در آزمایشگاه با هم ترکیب شده و جنین حاصل در رحم کاشته می شود.

مقابله با اندومتریوز

اگرچه روشی برای پیشگیری از اندومتریوز وجود ندارد اما شما می توانید  سبک زندگی خود را به گونه ای تغییر دهید که به بهبود این بیماری کمک کند. تمرینات ورزشی منظم می تواند با بهبود جریان خون و افزایش اندورفین درد را تسکین بخشد. طب سوزنی، یوگا، ماساژ و مدیتیشن نیز می تواند به تسکین علائم این بیماری کمک بسیار کند.

پایان یافتن اندومتریوز

برای بیشتر زنان اندومتریوز با شروع یائسگی فروکش می کند. برخی زنان نیز در طول دوران بارداری خود شرایط بهتری را تجربه می کنند. در برخی موارد نشانه های این بیماری به سادگی از بین می رود. علائم این بیماری در حدود یک سوم از زنانی که به اندومتریوز خفیف مبتلا هستند، خود به خود بهبود می یابد.

مرجع:

https://www.webmd.com/women/endometriosis/ss/slideshow-endometriosis-overview